‘Intimiteit
met ballen’
‘Op
zoek naar Laura’
door Luuk Gruwez en Paul van Nevel met het Huelgas Ensemble
Verschenen
in Meander op 5 juni 2004
Het ervaren van ‘Op zoek naar Laura’ is een unieke belevenis.
Dirigent Paul van Nevel zette met zijn Huelgas Ensemble een programma
op rond de sonnetten van Petrarca (veertiende eeuw) en de madrigalen
van Orlandus Lassus (zestiende eeuw). Petrarca werd geboren in Florence
maar vertrok later onder andere naar Avignon in Frankrijk. Hij was
getrouwd en had kinderen, maar voelde ook een geestelijke roeping
die hij vervulde. Zijn sonnetten voor Laura zijn geschreven voor
de ‘gewone vrouw’. De gedichten zijn rijk aan klank
en melodie en zij zijn dan ook voor veel componisten een bron van
inspiratie geweest zoals voor Dufay, Monteverdi en Schubert. Overigens
was Petrarca de eerste die zijn beklimming van de Mont Ventoux beschreef.
Een beklimming en een beschrijving die velen hem later nadeden.
Het Huelgas Ensemble is gespecialiseerd in het uitvoeren van Middeleeuwse
en Renaissance muziek en won met uitvoeringen diverse prijzen.
De Vlaamse dichter Luuk Gruwez droeg speciaal voor dit project geschreven
gedichten voor, geïnspireerd op de thema’s liefde en
vergankelijkheid van Petrarca. Met de vorm en inhoud van de gedichten
is vrij omgesprongen en dat leidde vorige zomer onder andere bij
het festival in het Franse Saintes tot enige beroering. Het concert
moest vanwege het vermeende blasfemische karakter in een aanpalend
pand worden uitgevoerd, in plaats van in de kerk.
Ik zag ‘Op
zoek naar Laura’ in Het Kaaitheater in Brussel tijdens een
warme avond eind mei. Hét moment voor wegvloeien in lome
sonnetten en de vertolkingen van het Huelgas Ensemble in deze liefdesmaand.
Ondanks de uitspraak van Van Nevel dat het geen meditatief programma
werd, werd het dat voor mij en meer mensen om mij heen, toch enigszins
bij de melodieuze klanken van de zangers en instrumentalisten. Bij
de voordrachten door Luuk Gruwez veerden we echter op, vooral als
hij in ‘variatie 3’ spreekt over liefdesverdriet in
eigentijdse bewoordingen (deze werden zowel in het Nederlands als
in het Frans uitgevoerd).
Dat roemruchte
geklots tussen kop en kont.
Poedelgekef. Paddengekwaak. Schapengeblaat.
Zij mag maar
voor de helft de mijne zijn
vanwege mijn precieuze, schizofrene ballen,
twee heelallen waarvan er een wel godgewijd,
maar net zo goed een van de hoeren is.
En zeer doet
mij het zaad, als alle zaad
en alles wat beginnen moet of eindigen:
wij dichters, zijn daar erg teerhartig in.
Of in ‘variatie
4’ als de dichter Laura laat spreken over de man die haar
gedichten zendt en voorleest.
Had hij me
maar op goed geluk gepakt,
zonder pardon en zonder het gekerm
van verzen die op maat hoorden te zijn
voor mij – zijn Lore, Laura, Lorelei –
Waarop later
in het gedicht nog een liefdevollere afschildering komt:
Mij leek die
trieste schat, amore mio,
ook met zijn
penis lelijk in de rouw
zo vaak hij met zijn tere ikken
mijn etalage likken kwam, waarna
ik mij – perfecte fake – in brand liet steken
door puistenkoppen,
mannen uit de ramsj.
Iemand die
in 2004 voor een geliefde zoveel verzen zou schrijven zou omschreven
worden als stalker en dat doet Gruwez dus ook in de laatste ‘variatie
5’
Ik die haar
liep te stalken, overal en dag en nacht
alsof zij Halle Berry was of Jennifer Lopez,
ik die van haar was en dat zelf niet zag,
weet nu alleen dat ik mij heb vergist.
Paul van Nevel
en zijn ensemble treden op met authentieke uitvoeringen en ze bespelen
oude instrumenten. Daardoor was de klankkleur zacht en de sfeer
bijzonder intiem. Dit leidde tot grote betrokkenheid van de toeschouwers,
ondanks het grote theater. Na de voorstelling volgde een uitzonderlijk
langdurig en welverdiend applaus van het, ondanks de warmte, toegestroomde
publiek. Deze samenwerking tussen van Nevel en Gruwez is een bijzonder
geslaagd experiment. Ik hoop dat ze een volgend project op stapel
zetten. Wij hebben er alleszins van genoten. Op weg naar huis hebben
de CD nog eens goedkeurend beluisterd. Het is alleen jammer dat
daar niet de gedichten van Gruwez op te beluisteren zijn.
Roland de Lassus,
Il Canzoniere di Messer Francesco Petrarca
Huelgas-Ensemble, dir. Paul van Nevel
Harmonia Mundi HMC 901828
Annette van den Bosch.
mei 2004
|